Hidrosefali Nedir?En genel tanımıyla hidrosefali terimi, kafa içindeki suyun miktar olarak arttığı durumları açıklar ve ilk akla gelen kafa büyümesidir. Kafamızın içinde, birbiriyle ilişkili olan mağaralar olarak düşünebileceğimiz boşluklar bulunur. Biz bunlara “ventrikül” ya da “karıncık” diyoruz. Bunların en büyüğü ise “yan karıncık” tır. Kafamızın içindeki suyu, bildiğimiz su gibi düşünmek yanlış olur. Bu su dediğimiz “beyin-omurilik” sıvısıdır ve birçok fonksiyona sahiptir. En önemli görevi ise; beynimizi etkileyecek şiddetli çarpmalarda beyni korumasıdır. Bu sıvıda kanımızdaki gibi besleyici maddeler de bulunur. Beyin omurilik sıvısının (BOS) büyük bir çoğunluğu, karıncıklardaki yosunumsu bir organ olan koroid pleksuslarda yapılırken, bir kısmı da beyin dokusu ve omurilikte yapılır. Yosuna benzeyen koroid pleksuslartüm karıncıklarda bulunmaktadır ve temel olarak BOS yapımından sorumludurlar. Günde yaklaşık yarım litre BOS üretilmekte ve aynı miktarda da emilmektedir. İki tarafta da bulunan yan karıncıklardaki BOSküçük birer pencere ile (foramen Monro)beynin ortasında bulunan üçüncü karıncığa akar ve daha sonra ince ve 1 cm uzunluğundaki bir kanal ile dördüncü karıncık denen diğer bir boşluğa doğru devam eder. Bu akış omurilik merkezine kadar devamlılık sağlar. Dördüncü karıncıktaki deliklerden çıkan BOS omurilik çevresinde ve beyin çevresinde dolaşarak beyin yüzeyindeki büyük toplardamarlara özel dokular (araknoid villus) sayesinde emilerek geri döner (Resim 1). Şimdi hidrosefaliyi tanımak çok daha kolay olacaktır. Hidrosefalinin bilimsel tanımı: beyin boşluklarının (karıncıklarının) genişlemesiyle birlikte beyin-omurilik sıvısının basınç ve miktarında artmadır.
Baş ve göğüs çevresi arasındaki uyumsuzluk da dikkati çeken bir bulgudur. Normalde 1 yaşın sonuna kadar baş çevresi göğüs çevresinden yaklaşık 1 cm kadar daha büyüktür. Daha fazla fark olması ileri tetkikleri gerekli kılmaktadır.
Erken doğan bebeklerde ise kafa çevresinde patlama tarzında büyümeler olabilir. Erken doğan bebeğin normali yakalamak amacı ile , bazen yapabildiği bu tip normal büyümelerin kafa çevre ölçümlerinin aylık takibi ile kontrol altında tutulması, hidrosefalinin ayırıcı tanısı için gereklidir. Hidrosefalinin en belirgin bulgusu ön bıngıldakdaki kabarıklıktır. Kafa derisi venleri belirgin hale gelebilir.
Klasik bulgulardan, gözlerde batan güneş görünümü unutulmamalıdır.
Bebeğin başını güçlükle kontrol edebildiği muayene sırasında kolayca saptanan bir durumdur. Hidrosefalinin daha uzun sürede geliştiği çocuklarda ise , zaman zaman olan başağrıları, sabah kusmaları, yürümede bozulma ve okul başarısında düşüş dikkati çeker.
Hidrosefaliden kuşkulanılan hastaya yapılabilecek tetkikler arasında kranial ultrasonografi bebeklik çağında ilk uygulanabilecek incelemedir. Özellikle ön bıngıldaktan yapılan incelemede karıncıklar sistemi tüm açıklığı ile ortaya konulabilmektedir. Nöroşirürji pratiği içinde inceleme yöntemleri olarak büyük yarar sağlayan BBT (bilgisayarlı beyin tomografisi) ve MRI(manyetik rezonans inceleme), hidrosefali kuşkusu olan hastalarda tanının konulabilmesi açısından çok önemli yer tutmaktadırlar.
Çocukluk çağında hidrosefaliye neden olabilecek patolojiler arasında olan Galen veni dilatasyonu için de, BBT yada MRI da kuşkulu bir görüntü var ise anjiografiden yararlanmak gerekir.Beynin vasküler hastalıklarının araştırılması amacı ile doğal olarak anjiografi çok yardımcı olmaktadır.
Tedavi genellikle nedene yöneliktir. Belirgin bir nedenin bulunamadığı veya ortadan kaldırılamadığı durumlarda fazla sıvının vucudun başka yerine gönderilmesi veya sıvı yolunun engelleri atlaması amacıyla uygulamalar yapılır. 3. ventrikülostomi. Şant ameliyatları bunlar arasında sayılabilir. Ventriküloperitoneal (beyinden karın içine), Ventriküloatrial (beyinden kalbe), Lumboperitoneal (omurilik çevresinden karına)
Bu uygulamalarda silikondan yapılmış tüp ve pompa sistemleri güvenle kullanılmaktadır.
